Curtain Teatr Wielki opada w mgnieniu – scena tonie w półmroku, a jedynie wiązka światła wyławia sylwetki zespołu baletowego zamrożone w abstrakcyjnej formacji. To ten moment – 18.05.2023 – przyniósł widzom chwytające za gardło otwarcie, które zapowie coś niezwykłego.
W roku 2025 spektakl Siódma symfonia – Beethoven w tańcu zyskuje wymiar szczególnie aktualny. Powrót do dzieła, które łączy klasyczną muzykę z minimalistyczną, ale pełną ekspresji choreografią, staje się wydarzeniem kulturalnym, z którym trudno się nie utożsamić. W czasach, gdy widzowie szukają głębi i emocji, Polskie Balet Narodowy oferuje coś, co dociera do najgłębszych strun: energię, którą Wagner nazwał “apoteozą tańca” – teraz w przestrzeni rodzimych scen. Wagner rzeczywiście tak określił Symfonię nr 7, co podkreśla wyjątkowy zmysł rytmu i żywioł, jaki tkwi w tej muzycznej narracji
Beethoven w tańcu Polskiego Baletu Narodowego
Co czyni ten moment tak istotnym? Wznowienie z 18.05.2023 to dopiero otwarcie – a przed nami zaplanowany revival na 13.11.2025. Czy widzowie znów poczują drżenie rytmu, który łączy przestrzeń muzyki i ruchu? Ta perspektywa intryguje i każe się zatrzymać na chwilę.
Aby zrozumieć ten fenomen, cofnijmy się do roku 1628…
Od 1628 do 2023 – historia i ewolucja “Siódmej symfonii” baletowo
Wprowadzenie do tego fragmentu sięgającego historii baletu w Polsce wyznacza bogate tło dla opowieści o “Siódmej symfonii” w wersji baletowej. Czytelnik zostaje poprowadzony przez kolejne epoki, od pierwszych włoskich trup na dworze Władysława IV, poprzez narodziny polskiej sceny baletowej, aż po współczesność i autonomię Polskiego Baletu Narodowego. Ten faktograficzny szkic przygotowuje grunt pod kolejną analizę choreografii i muzyki.
Epoka XVII – balets de cour na dworze królewskim
- Już w pierwszej połowie XVII wieku wystawiano baletowe widowiska (tzw. ballets de cour) na dworze Władysława IV Wazy, często z udziałem włoskich artystów takich jak Georg Dobna (ok. 1626-28) i Paul Bärtmann (1628-29)
Epoka XVIII – teatr publiczny i narodowy balet
- W 1765 z inicjatywy króla Stanisława Augusta powstał pierwszy stały teatr publiczny w Warszawie, z repertuarem obejmującym operę, komedię i balet, zarządzany przez włoskiego impresario Carlo Tomatisa
- W 1785 król objął protektorat nad około trzydziestoma rodzimymi tancerzami, tworząc zespół “Tancerze Narodowi Jego Królewskiej Mości” – pierwszą polską, narodową kompanię baletową
Epoka XX – autonomia i nowe możliwości repertuarowe
- W 2009 roku, od 29 kwietnia, balet przy Teatrze Wielkim – Operze Narodowej uzyskał status Polskiego Baletu Narodowego jako autonomicznego pionu artystycznego, co otworzyło drogę do bogatszego, międzynarodowego repertuaru.
Epoka XX-XXI – choreograficzna geneza “Seventh Symphony” i polska premiera
- W 1971 w Holandii powstała choreografia do Seventh Symphony, osadzona w nurcie neoklasycyzmu lat 70., która dała początek scenicznym interpretacjom “Siódmej symfonii”. Ten międzynarodowy impuls stał się punktem odniesienia także dla polskich twórców (źródła ogólne o neoklasycyzmie i balecie XX wieku.
Oś czasu – kluczowe etapy
- XVII w.: balety dworskie na wzór włoskich widowisk (1628-29)
- 1765: powstanie stałego teatru publicznego z baletem w repertuarze
- 1785: powołanie pierwszej polskiej kompanii baletowej “Tancerze Narodowi…”
- 2009: autonomia Polskiego Baletu Narodowego
- 1971: holenderska choreografia Seventh Symphony w duchu neoklasycyzmu
Ta chronologia ukazuje, jak tradycje europejskie i własne aspiracje artystyczne splatają się w historii polskiego baletu – od włoskiego dziedzictwa poprzez narodowe ugruntowanie aż po nowoczesne formy i wpływy zagraniczne.
Następna część odsłoni, jak ta historia przenosi się na scenę – “Jak ta historia przekłada się na kroki i formacje?” – i zaprezentuje szczegółową narrację choreograficzno-muzyczną.
Partytura ciała – analiza choreografii i muzyki
W tej części praca skupi się na precyzyjnym przełożeniu struktury muzycznej Siódmej Symfonii Beethovena na choreograficzny język Toera van Schayka. Analiza ukaże, jak cztery części symfonii przekładają się na przestrzeń, energię i nastrój sceniczny, pokazując, jak muzyczna architektura staje się tańcem.
Rytmiczna pulsacja – Poco sostenuto – Vivace (Część I)
Pierwsza część symfonii rozwija się poprzez powolne wprowadzenie (poco sostenuto), które eksploduje w Vivace pełne rytmicznej energii. Ten pulsujący rytm, często oparty na motywie dactyl (długi‑krótki‑krótki), van Schayk przekłada na synchroniczne skoki zbiorowe, gdzie grupa tancerzy tworzy rytmiczne fale w przestrzeni, niczym rozbłysk energii w tańczącym ciele.
Allegretto jako procesja – “apoteoza tańca” Wagnera
Druga część – Allegretto – funkcjonuje jak rytualna marszowa procesja, a jej melancholijny, choć uporczywy rytm przypomina pochód. Toer van Schayk interpretuje go poprzez zgrane przejścia grupowe, w których tancerze poruszają się z namysłem, jakby unosząc się w czasie. Ta metafora marszu idealnie uwypukla Wagnerowską ideę “apoteozy tańca” nadając choreografii głębszy wymiar symbolicznym kontekście.
Presto – kanony i kontrapunkt ruchu (Część III)
W części trzeciej – Presto – Beethoven wprowadza skoczny scherzo, a van Schayk reaguje techniką kanonową: sekwencje ruchów powtarzają się falami, przesuwając się po scenie w kontrapunkcie ze sobą. Tancerze wchodzą w dialog przestrzenny, tworząc dynamiczne, przeciągające się struktury – jak gdyby ruchy na siebie nakładały się, tworząc choreograficzny counterpoint.
Allegro con brio – finałowa kulminacja (Część IV)
Finał – Allegro con brio – eksploduje w rytmie 6/8, pełnym wirujących figur i energii. Cała grupa 20 tancerzy jednoczy się, tworząc spektakularne, wirujące układy, które osiągają punkt kulminacyjny. Cała symfonia trwa około 40 minut, a van Schayk wykorzystuje ten czas, by stopniowo budować napięcie aż do energicznego finału.
| Część | Tempo/Metrum | Motyw sceniczny |
|---|---|---|
| I | Poco sostenuto – Vivace | Synchroniczne skoki grupowe jako pulsacja rytmu |
| II | Allegretto | Marsz‑procesja, ruch w zgranych sekwencjach |
| III | Presto | Kanony ruchu, kontrapunkt przestrzenny |
| IV | Allegro con brio (6/8) | Wirujące formacje, kulminacja całego baletu |
Zastosowanie tej struktury pokazuje, jak precyzyjna analiza muzyczna może inspirować choreografię, zamieniając abstrakcyjne frazy w konkretny ruch sceniczny. Co to oznacza dla polskiej sceny? Taka architektura tańca otwiera nowe możliwości: łączenie muzyki klasycznej z nowoczesnym ruchem i zmysłową wyrazistością, którą widz może odczuć całym ciałem.
Premiera w Warszawie i jej znaczenie dla Polskiego Baletu Narodowego
Premierowy pokaz baletu “Siódma symfonia” w Warszawie 18.05.2023 otworzył nowy rozdział w działalności Polskiego Baletu Narodowego (PBN), łącząc klasyczny repertuar z odważnym wizualnym minimalizmem i precyzją choreograficzną. To wydarzenie nie tylko zyskało uznanie krytyki, lecz także wyznaczyło strategiczny kierunek dla instytucji – ku otwartości na innowacje i dialog z publicznością.
Szczegóły wydarzenia i odbiór
Premiera tryptyku “Beethoven i szkoła holenderska”, w którego skład weszła “Siódma symfonia” w choreografii Toera van Schayka, odbyła się 18.05.2023 w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Spektakl wyróżniała oszczędna scenografia i kostiumy autorstwa samego choreografa, co pozwoliło skupić uwagę na precyzji ruchu i rytmicznej dynamice – cechach kluczowych tej części wieczoru baletowego.
Krytycy podkreślali “czystość linii, ekspresję i ekscytujący taniec” oraz “siłę choreografii” jako główne atuty przedstawienia. Publiczność, zarówno ta zaznajomiona z baletem, jak i nowicjusze, docenili emocjonalne napięcie i lekkość wykonania. Jedna z recenzentek podsumowała “Siódma Symfonia Toera van Schayka” jako dzieło niemal idealne: tancerze poruszali się jak woda, a organiczne grupowe ruchy harmonijnie współgrały z muzyką.
Strategiczne znaczenie dla Polskiego Baletu Narodowego
Premiera symbolizowała realizację wizji dyrektora Krzysztofa Pastora, który konsekwentnie zaprasza choreografów zagranicznych i dąży do łączenia kanonu klasycznego ze współczesnym językiem tańca. Ta otwartość stanowi fundament przyszłych projektów – w sezonie 2025/2026 powstaje ambitny tryptyk “Symfonia tańca”, obejmujący wznowienie “Siódmej symfonii” oraz polskie premiery baletów do muzyki Chopina i Bizeta.
W liczbach
| W liczbach |
|---|
| Frekwencja: spektakl wyprzedany w ciągu 72 godzin |
| Ceny biletów: 100-200 zł |
| Zasięg w mediach społecznościowych: post na platformie X – 341 883 wyświetleń |
Słowa dyrektora
“Naszym celem jest łączenie klasyki z nowoczesnością – to, co tradycyjne, powinno ożyć w nowym kontekście.” – Krzysztof Pastor
Nadchodzące wznowienie
Już 13.11.2025 planowane jest wznowienie “Siódmej symfonii” jako części tryptyku “Symfonia tańca”, razem z polskimi premierami baletów Edwarda Cluga (“Ssss…”) i George’a Balanchine’a (“Symphony in C”)
Jakie wnioski płyną z tego dla przyszłości polskiego baletu?
Ku przyszłym etapom – dlaczego warto śledzić “Siódmą symfonię”
Teatr Wielki – Opera Narodowa coraz silniej zaznacza obecność w cyfrowym świecie, oferując dostęp do baletowych spektakli w wysokiej jakości VOD. Dzięki platformie TWON Platform możliwe są transmisje live, jak również oglądanie repertuaru na żądanie – wszystko to bezpłatnie, z wykorzystaniem technologii 4K oraz dźwięku 5.1
Poniżej kluczowe wnioski oraz ‚3 kroki, by nie przegapić kolejnego spektaklu’, a także prognozy i motywujący akcent na zakończenie.
3 kroki, by nie przegapić kolejnego spektaklu
- Sprawdzać regularnie stronę vod.teatrwielki.pl i zapisać się do newslettera – pojawiają się tam premiery online Polskiego Baletu Narodowego takie jak “Pinokio” dostępne od lipca.
- Przygotować urządzenia kompatybilne z HTML5 i HLS (przeglądarka, SmartTV, smartfon z iOS 6+ lub Android 4.2+) – to gwarantuje płynny dostęp do transmisji i nagrań VOD.
- Śledzić terminy premier oraz retransmisji i aktywować dostęp wtedy, gdy spektakl pojawi się w katalogu VOD – niektóre wydarzenia, jak “Pinokio”, są udostępniane jako premiery online o określonej porze.
Trendy i prognozy 2026+
Polski Balet Narodowy dynamicznie rozwija obecność cyfrową, co zapowiada trwałe zwiększenie dostępności spektakli “na żądanie”. Rozszerzenie technologii 4K i dźwięku przestrzennego sprawia, że odbiorcy mogą doświadczać baletu w jakości zbliżonej do rzeczywistego wydarzenia scenicznego.
W kolejnych latach rośnie szansa, że Teatr Wielki – Opera Narodowa rozszerzy działalność VOD o międzynarodowe platformy streamingowe i partnerstwa z zagranicznymi instytucjami kultury.
Międzynarodowe tournée Polskiego Baletu Narodowego po 2026 roku może być wspierane cyfrowo – transmisje w 4K pozwolą publiczności globalnej uczestniczyć w spektaklach, nawet nie wychodząc z domu.
Inspiracja do kulturowego zaangażowania
Śledząc kolejny spektakl online, widz nie tylko czerpie z artystycznych przeżyć, lecz także wspiera rozwój cyfrowej kultury w Polsce. To okazja, by edukować poprzez rytm i choreografię, angażować młodych oraz integrować środowiska taneczne wokół wspólnych emocji – niezależnie od lokalizacji.
Dla edukatorów i menedżerów kultury to moment, by wykorzystać dostępność VOD do warsztatów rytmicznych, analizy choreografii oraz inspirujących zajęć zdalnych, które mogą objąć szkoły tańca w całym kraju.
W obliczu cyfrowej rewolucji baletu warto unieść kurtynę nie tylko na scenie, ale także w świadomości – bo kultura dostępna staje się wspólnym dziedzictwem i siłą przyszłości.
Maciej L.
redaktor sztuka i lifestyle
Luxury Style
